چهارشنبه، ۱۴ خرداد ۱۴۰۴
اگر از خشکی، کشیدگی، پوستهپوسته شدن یا حساسیت پوستتان شکایت دارید، تنها نیستید. پوست خشک یکی از رایجترین مشکلات پوستی است که میتواند در هر سنی و تحتتأثیر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، آبوهوای خشک، دوشهای طولانی با آب داغ یا استفاده از محصولات نامناسب ایجاد شود.
اما خبر خوب این است: با یک روتین مراقبت از پوست خشک که بهدرستی طراحی شده باشد، میتوان این مشکلات را به حداقل رساند و پوستی نرم، درخشان و سالم داشت.
در این مقاله، به زبان ساده و کاربردی، بهت یاد میدهم چطور در ۷ قدم، روتینی مؤثر برای پوست خشک بسازی و از شر خشکی مزمن راحت شوی.
پوست خشک معمولاً توانایی حفظ رطوبت را از دست میدهد. این به معنای ضعف سد دفاعی پوست، التهاب، چروکهای زودرس و گاهی خارشهای آزاردهنده است. مراقبت منظم، کلید بازسازی سد دفاعی پوست و تأمین رطوبت مورد نیاز آن است.
برخلاف تصور، پوست خشک تنها با کرم زدن خوب نمیشود. باید در چند مرحلهی مشخص، با ترکیب محصولات درست و روش صحیح استفاده، آن را مدیریت کرد. راستی تو محتوای زیر درباره ی پوست های چرب کامل صحبت کردیم !
یکی از اشتباههای رایجی که بسیاری از افرادی با پوست خشک مرتکب میشوند این است که فکر میکنند چون پوستشان خشک است، نیاز چندانی به شستن صورت ندارند. در حالیکه عدم شستشو یا پاکسازی مناسب، باعث تجمع آلودگیها، چربیهای اکسیدشده و سلولهای مرده بر سطح پوست میشود. این مواد مانع جذب درست محصولات مراقبتی میشوند و از طرفی به سد رطوبتی پوست نیز آسیب میزنند.
برای پوست خشک، پاکسازی باید بسیار ملایم، بدون تحریک و همراه با حفظ چربیهای طبیعی پوست انجام شود. استفاده از شویندههای کرمی یا ژلی (و نه فومی)، که فاقد مواد خشکیزا مثل سولفاتها، الکل و عطرهای قوی باشند، توصیه میشود. این شویندهها ضمن پاکسازی، رطوبت پوست را نیز تأمین میکنند و از خشکشدن بیشتر جلوگیری میکنند.
نکته مهم دیگر دمای آب است؛ آب داغ میتواند چربی طبیعی پوست را از بین ببرد و خشکی را تشدید کند. بهترین انتخاب، آب ولرم است. همچنین تعداد دفعات شستشو نیز اهمیت دارد؛ شستن صورت بیش از دو بار در روز برای پوست خشک غیرضروری و حتی مضر است.
ترکیبات مفید در شویندهها برای پوست خشک: هیالورونیک اسید (آبرسان قوی)، گلیسیرین (جاذب رطوبت)، روغن آووکادو (مغذی و نرمکننده) و عصاره جو دوسر (ضدالتهاب و تسکیندهنده).
پس از شستشو، پوست نیاز دارد که تعادل طبیعی pH خود را بازیابد. در حالت طبیعی، پوست کمی اسیدی است، اما استفاده از آب لولهکشی شهری که معمولاً قلیایی است، میتواند این تعادل را بر هم بزند. تونر آبرسان به بازیابی این تعادل کمک کرده و همچنین پوست را برای جذب بهتر مواد مؤثره موجود در سرم و مرطوبکننده آماده میکند.
برای پوست خشک، تونری انتخاب کن که فاقد الکل باشد. الکل با خاصیت ضدعفونیکنندهاش، چربی طبیعی پوست را از بین میبرد و خشکی را بیشتر میکند. در عوض، تونرهایی که حاوی ترکیبات آبرسان و تسکیندهنده هستند، میتوانند قرمزی، التهاب و کشیدگی را کاهش دهند.
بسیاری از افراد تونر را با پد پنبهای روی صورت میکشند، اما برای پوست خشک این کار توصیه نمیشود. مالش حتی با پنبه، میتواند تحریک ایجاد کند. بهترین روش، استفاده از انگشتهای تمیز و ضربههای ملایم روی پوست است.
ترکیبات پیشنهادی در تونرهای مناسب پوست خشک: گلاب (طبیعی و متعادلکننده)، پانتنول (ویتامین B5 با خاصیت ترمیمی)، عصاره خیار (آبرسان و خنککننده)، آلوئهورا (تسکیندهنده و ضدالتهاب).
سرمها از محصولات مراقبتی بسیار متمرکزی هستند که طراحی شدهاند تا به لایههای عمقیتر پوست نفوذ کنند و اثرات قابلتوجهی در ترمیم، آبرسانی و تغذیه پوست داشته باشند. برخلاف کرمها که بیشتر روی سطح پوست عمل میکنند، سرمها مولکولهای ریز و فعالتری دارند که میتوانند به عمق پوست نفوذ کنند و بهصورت هدفمند به مشکلات پوستی رسیدگی کنند. بهخصوص برای پوستهای خشک، استفاده روزانه از سرمهای آبرسان اهمیت ویژهای دارد؛ زیرا این سرمها به سلولهای عمقی پوست کمک میکنند رطوبت لازم را حفظ کنند، سد دفاعی پوست را ترمیم کنند و مانع از تبخیر رطوبت شوند. این عملکرد باعث میشود پوست نرمتر، لطیفتر و شادابتر باقی بماند.
یکی از نکات کلیدی در استفاده از سرم، بهویژه سرمهای حاوی هیالورونیک اسید، نحوه مصرف صحیح آنهاست. هیالورونیک اسید یک آبرسان قوی است که ظرفیت بسیار بالایی برای جذب و نگهداری آب دارد؛ اما اگر روی پوست خشک و بدون رطوبت زده شود، به جای جذب آب از محیط، رطوبت را از لایههای عمیقتر پوست میکشد که میتواند باعث خشکی بیشتر پوست شود. به همین دلیل، بهترین زمان استفاده از سرم هیالورونیک اسید بلافاصله پس از استفاده از تونر است، وقتی پوست هنوز مرطوب است. این روش به سرم اجازه میدهد تا رطوبت موجود روی پوست را به لایههای عمیقتر منتقل کند. پس از استفاده از سرم نیز باید بدون فاصله کرم مرطوبکننده زده شود تا رطوبت به دام افتاده در پوست قفل شود و از تبخیر آن جلوگیری گردد.
ترکیبات مؤثر و رایج در سرمهای آبرسان و ترمیمی پوست خشک عبارتاند از:
هیالورونیک اسید: آبرسانی چندلایه که رطوبت را به عمق پوست میرساند و آن را حفظ میکند.
ویتامین B5 (پانتنول): ترمیمکننده و نرمکننده پوست که به بهبود سد دفاعی و التیام پوست کمک میکند.
نیاسینامید: ترکیبی موثر در کاهش التهاب، تحریک کلاژنسازی و روشنکنندگی پوست که به بهبود رنگ و بافت پوست کمک میکند.
آنتیاکسیدانها (مثل ویتامین C و ویتامین E): مبارزه با رادیکالهای آزاد و آسیبهای محیطی، که باعث کاهش پیری زودرس و حفظ سلامت پوست میشوند.
مرطوبکننده نقش حیاتی در محافظت از پوست در برابر خشکی ایفا میکند. در واقع بدون استفاده از کرم مرطوبکننده، رطوبتی که با تونر و سرم وارد پوست شده، خیلی سریع تبخیر میشود و تلاشهای قبلی بینتیجه میماند.
برای پوست خشک، مرطوبکنندهای باید انتخاب شود که هم خاصیت آبرسانی داشته باشد (مثل گلیسیرین یا هیالورونیک اسید) و هم ترکیباتی داشته باشد که مانع تبخیر رطوبت شوند (مثل روغنها، سرامیدها و لانولین). این کرمها معمولاً بافتی سنگینتر دارند و یک لایه محافظ روی پوست ایجاد میکنند.
زمان استفاده از مرطوبکننده نیز اهمیت دارد: باید بلافاصله پس از استفاده از سرم زده شود تا رطوبت قفل شود. همچنین در زمستانها، بهتر است از کرمهایی با بافت ضخیمتر استفاده شود.
ترکیبات مؤثر: شی باتر (مرطوبکننده غنی)، روغن بادام (نرمکننده طبیعی)، اسکوالن (شبیهترین روغن به چربی طبیعی پوست)، سرامیدها (ترمیم سد دفاعی)، لانولین (جاذب رطوبت).
بسیاری از افراد تصور میکنند که ضدآفتاب تنها در تابستان و برای جلوگیری از آفتابسوختگی لازم است، اما واقعیت این است که نور خورشید حتی در روزهای ابری یا از پشت پنجرهها هم میتواند آسیبهای جدی به پوست وارد کند. اشعههای UVA و UVB باعث پیری زودرس پوست، ایجاد لکهای پوستی و حتی سرطان پوست میشوند. علاوه بر این، این اشعهها سد دفاعی و رطوبتی پوست را تضعیف میکنند و باعث خشکی بیشتر و حساسیت بالاتر پوست خشک میشوند.
بنابراین، استفاده روزانه و مداوم از ضدآفتاب برای پوست خشک یک ضرورت است. بهترین ضدآفتاب برای این نوع پوست، محصولی با SPF حداقل ۳۰ است که علاوه بر محافظت در برابر اشعههای مضر خورشید، حاوی ترکیبات آبرسان و نرمکننده نیز باشد تا به حفظ رطوبت و نرمی پوست کمک کند. این محصول باید همیشه به عنوان آخرین مرحله روتین مراقبت پوست در صبح استفاده شود و در طول روز به خصوص در صورت قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید، تمدید شود تا اثر محافظتی آن حفظ شود.
حتی زمانی که در خانه هستید و فکر میکنید در معرض نور خورشید نیستید، باید بدانید که اشعههای مضر میتوانند از پنجرهها عبور کنند و به پوست آسیب بزنند. به همین دلیل، استفاده از ضدآفتاب به صورت روزانه حتی در محیطهای داخلی هم توصیه میشود. این کار به حفظ سلامت پوست، جلوگیری از خشکی و کاهش خطر آسیبهای ناشی از اشعههای خورشید کمک زیادی میکند و از پیری زودرس و مشکلات پوستی جلوگیری میکند. به طور کلی، محافظت مستمر از پوست خشک در برابر نور خورشید، بخش جداییناپذیر روتین مراقبت روزانه است.
شب، زمانی است که بدن و پوست وارد فاز بازسازی میشوند. استفاده از محصولات مغذیتر در این زمان، میتواند اثربخشی فوقالعادهای داشته باشد. برای پوست خشک، مراقبت شبانه باید شامل ترکیباتی باشد که پوست را تغذیه، نرم و ترمیم کند.
روغنهای طبیعی مثل روغن آرگان، مارولا یا جوجوبا، گزینههایی عالی هستند که بهطور طبیعی با پوست سازگارند و کمک میکنند تا شبهنگام رطوبت حفظ شود. همچنین استفاده از کرمهای شب حاوی ترکیبات فعال مثل رتینول ملایم یا آلفاهیدروکسیاسیدها (AHA) باعث نوسازی سلولها و بهبود بافت پوست میشود. البته این نوع ترکیبات باید فقط دو تا سه بار در هفته استفاده شوند تا پوست خشک حساسیت نشان ندهد.
ماساژ و استفاده از ماسک آبرسان، مرحلهای اختیاری نیست؛ بلکه مکمل روتین روزانه است. استفاده منظم از ماسکهای آبرسان، مثل بمبی از رطوبت روی پوست عمل میکند و تأثیر عمیقی روی نرمی، شادابی و درخشش طبیعی پوست میگذارد.
ماسکهای آبرسان را میتوان به دو صورت استفاده کرد: یا به شکل ماسکهای پارچهای حاوی هیالورونیک اسید که آمادهاند، یا ماسکهای خانگی مثل ترکیب ماست، عسل و چند قطره روغن بادام که بسیار مغذی و ارزان هستند.
ماسکهای شب ژلی نیز گزینهای محبوب هستند که میتوانند شب تا صبح روی پوست بمانند و صبح، پوستی نرم و درخشان به تو تحویل دهند.
فصلها تغییر میکنند، پوست هم همینطور
پوست خشک در هر فصل، نیاز متفاوتی دارد. اگر به این تغییرات توجه نکنی، حتی بهترین محصولات هم ممکن است نتیجه مطلوب ندهند.
در زمستان:
هوای سرد و خشک، سیستمهای گرمایشی و باد سرد بیرون، همه رطوبت پوست را میدزدند. در این فصل:
از کرمهای مرطوبکننده با بافت غلیظتر استفاده کن
دستگاه بخور یا یک ظرف آب کنار بخاری بگذار
شستشو را به حداقل برسان و شویندههای ملایمتر انتخاب کن
در تابستان:
گرما، تعریق و استفاده از کولر میتواند هم پوست را دهیدراته کند و هم باعث تحریک شود.
به سراغ ژلهای آبرسان سبکتر برو
ضدآفتاب را با دقت انتخاب و مرتب تمدید کن
آب زیادی بنوش و ماسکهای خنککننده خانگی استفاده کن
پاییز و بهار:
این دو فصل بهترین زمان برای تنظیم مجدد روتین هستند. در این دورهها، پوست معمولاً واکنشپذیرتر است، پس به سراغ محصولات متعادل با کمترین مواد محرک برو.
رژیم غذایی مناسب برای پوست خشک
زیبایی از درون شروع میشود
پوست خشک فقط مشکل سطحی نیست؛ گاهی بدن به مواد مغذی خاصی نیاز دارد که کمبودشان مستقیماً بر پوست تأثیر میگذارد. اگر رژیم غذاییات متعادل و سرشار از چربیهای مفید نباشد، حتی گرانترین محصولات هم کمک زیادی نمیکنند.
غذاهای مفید برای پوست خشک:
ماهیهای چرب (مثل سالمون، ساردین): سرشار از امگا ۳
آووکادو، گردو، تخمکتان: چربیهای مفید و آنتیاکسیدان
روغن زیتون بکر: مرطوبکننده طبیعی از درون
میوهها و سبزیجات رنگی: منبع ویتامینهای A، C، E
آب کافی: همیشه و در همه فصلها
نکته مهم: رژیمهای بسیار کمچرب یا محدودکننده میتوانند پوست را خشک، کدر و آسیبپذیر کنند. بهتر است همیشه با مشورت پزشک یا مشاور تغذیه رژیم بگیری، بهویژه اگر مشکل خشکی پوست داری.
چه زمانی خشکی پوست نشانه بیماری است؟
همهی خشکیها طبیعی نیستند
گاهی خشکی پوست فقط یک مسئله زیبایی نیست، بلکه میتواند هشدار بدن نسبت به یک مشکل جدیتر باشد. اگر با وجود روتین منظم و تغذیه مناسب، هنوز با خشکی شدید، ترکهای دردناک، خارش مزمن یا التهاب مداوم مواجه هستی، وقت آن رسیده که به علائم هشدار گوش بدهی.
علائم نگرانکننده که باید جدی گرفته شوند:
ترکهای عمیق و دردناک، بهویژه در کف دست و پا
خارش شدید و بیوقفه
قرمزی و التهابهای تکرارشونده
خشکی مقاوم به محصولات مراقبتی
برخی بیماریهایی که با خشکی پوست همراهاند:
اگزما (درماتیت آتوپیک)
پسوریازیس
کمکاری تیروئید
دیابت
آلرژیهای پوستی یا حساسیت به شویندهها
در این موارد: مشورت با پزشک متخصص پوست، اولین قدم برای تشخیص درست و درمان مؤثر است. گاهی با یک پماد دارویی ساده یا اصلاح سبک زندگی، تغییر چشمگیری در وضعیت پوست ایجاد میشود.
نکات طلایی مراقبت از پوست خشک
پوست خشک فقط با کرم و سرم مدیریت نمیشود؛ سبک زندگی، تغذیه، محیط اطراف و عادات روزانه هم نقش مهمی در حفظ رطوبت طبیعی پوست دارند. اگر میخواهی پوستی همیشه شاداب، نرم و بدون پوستهپوستهشدن داشته باشی، این توصیهها را جدی بگیر:
۱. آب بنوش – حداقل ۸ لیوان در روز
بدن کمآب، پوست خشک تحویل میدهد. نوشیدن آب کافی نهتنها به عملکرد بهتر کلیهها و دفع سموم کمک میکند، بلکه رطوبت از درون به پوست میرساند. بهتر است در طول روز بهتدریج آب بنوشی، نه بهصورت یکباره. آب گرم با چند قطره لیمو یا دمنوشهای بدون کافئین هم گزینههای خوبی هستند.
۲. رطوبتساز هوا را فراموش نکن
در فصل زمستان یا در محیطهای دارای تهویهی خشک (مثل سیستمهای گرمایشی یا کولرهای گازی)، هوای خشک میتواند رطوبت پوست را از بین ببرد. استفاده از دستگاه بخور یا رطوبتساز، کمک میکند تا پوست در طول شب خشک نشود. اگر دستگاه نداری، یک کاسه آب کنار شوفاژ هم میتواند کمک کند.
۳. شوینده بدن مناسب انتخاب کن
همانطور که شوینده صورت باید ملایم باشد، شوینده بدن هم نباید پوست را بیش از حد خشک کند. شویندههای قوی یا صابونهای معمولی، چربی طبیعی پوست بدن را از بین میبرند. از شامپو بدنهای کرمی یا روغنی استفاده کن و پس از حمام، مرطوبکننده بدن را در حالیکه پوست هنوز کمی نمدار است، استفاده کن تا رطوبت قفل شود.
۴. لباس نخی بپوش، از تحریک پوست جلوگیری کن
پارچههایی مثل پشم یا الیاف مصنوعی میتوانند باعث تحریک، قرمزی یا خشکی بیشتر پوست شوند. لباسهایی با الیاف طبیعی مثل پنبه، نرمتر و سازگارتر با پوست خشک هستند. بهویژه در فصلهای سرد که اصطکاک لباس با پوست بیشتر است، این موضوع اهمیت بیشتری دارد.
۵. تغذیهی سرشار از چربیهای مفید داشته باش
چربیهای سالم مثل امگا ۳ و امگا ۶ نقش کلیدی در سلامت و نرمی پوست دارند. این چربیها در موادی مثل ماهی سالمون، گردو، تخمکتان، آووکادو و روغن زیتون یافت میشوند. همچنین مصرف کافی ویتامین E، A و C به بهبود وضعیت پوست خشک کمک میکند. اگر رژیمت کمچربی است، شاید وقت آن رسیده که بازنگریاش کنی!
بله، روغنهای صورت به حفظ رطوبت و تغذیه عمیق پوست کمک میکنند و از خشکی و پوستهپوسته شدن جلوگیری میکنند.
بله، اما تونرهای بدون الکل و با خاصیت مرطوبکنندگی برای پوست خشک مناسبترند.
اسکرابهای ملایم با دانههای نرم که به لایهبرداری آرام کمک کنند بدون اینکه پوست را تحریک یا خشک کنند.
خیر، شویندههای ملایم و بدون مواد شوینده قوی که پوست را خشک نکنند، بهترین انتخاب برای پوست خشک هستند.
حداقل دو بار در روز؛ صبح و شب و در صورت نیاز در طول روز هم میتوان از اسپریهای مرطوبکننده استفاده کرد.
محصولاتی که مرطوبکننده قوی، تغذیهکننده و حاوی روغنهای طبیعی باشند، مثل کرمهای حاوی هیالورونیک اسید، گلیسیرین و روغنهای گیاهی.